Τον Κώστα τον γνώρισα πριν χρόνια όταν και η δική μου καθημερινότητα είχε να κάνει με σκυλιά, την εκπαίδευσή τους και την ψυχολογία τους. Βασικά είναι αναπόφευκτο για όποιον μπει σε μια τέτοια (σκυλο)φάση να μην ακούσει το όνομα Κώστας Μαρτίνης. Λόγω της εμπειρίας του, της αφοσίωσής του στην εκπαίδευση του σκύλου και πολύ περισσότερο γιατί ήταν από τους πρώτους εκπαιδευτές στην Ελλάδα. Είχα επισκεφτεί το Athens Dog Training Club – τον εξαιρετικό χώρο της εκπαιδεύτριας γυναίκας του στη Σταμάτα – και είχα διαπιστώσει από κοντά την αγάπη τους για τα σκυλιά, την πολύ δεμένη και συνεκτική ομάδα ανθρώπων, τις σοβαρές και ολοκληρωμένες μεθοδολογικές προσεγγίσεις τους στην εκπαίδευση των ζώων. Παρέες ανθρώπων και σκύλων συναντιούνται εκεί καθημερινά, γνωρίζονται καλύτερα, «μαθαίνουν τρόπους» (πιστέψτε με οι άνθρωποι είναι πιο ανεπίδεκτοι συνήθως), εκτονώνονται, χτίζουν δεσμούς και σχέσεις. Ένα πρότυπο σχολείο ανθρώπων και (των) σκύλων (τους) για όσους επιθυμούν πραγματική επικοινωνία με το ζωντανό τους. Ζήτησα από τον Κώστα να μου μιλήσει (είναι ο λιγότερο ντροπαλός). Ενδιάμεσα από «δαγκώματα» (σκύλοι προστασίας και φύλαξης), μαθήματα πρότυπης συμπεριφοράς (για κουτάβια) και προπονήσεις ευλυγισίας (dog agility) βρήκε χρόνο να μου υπενθυμίσει ότι τελικά τα ζώα μας κάνουν ανθρώπους. Τελικά, μάλλον αυτά μας εκπαιδεύουν.
«Γεννήθηκα στην Αθήνα. Όταν τέλειωσα το σχολείο πέρασα στην Πολεμική Αεροπορία, στην Σχολή Τεχνικών Υπαξιωματικών Αεροπορίας (ΣΤΥΑ). Μετά τις σπουδές μου πήγα στην Πρώτη Πολεμική Μονάδα στην 112 Πτέρυγα Μάχης και ήταν η εποχή που το ΓΕΑ ήθελε να δημιουργήσει έναν καινούργιο θεσμό για την Πολεμική Αεροπορία τα σκυλιά άμυνας – φρούρησης. Οπότε έπρεπε κάποιοι άνθρωποι να επιλεχθούν από την Πολεμική Αεροπορία -συγκεκριμένα έξι στον αριθμό- για να πάνε στην Αγγλία στην Royal Airforce στο Newton και να εκπαιδευτούν στα σκυλιά άμυνας – φρούρησης. Αυτή ήταν η πρώτη επαφή μου με σκυλιά σε επίπεδο εκπαίδευσής.
Ήμουν βέβαια από τους ανθρώπους που λάτρευα πάντα τα ζώα. Ζούσα ανέκαθεν με σκυλιά, μάζευα από μικρός αδέσποτα. Και έτσι όταν έγινε αυτή η εξέλιξη δεν άφησα την ευκαιρία να πάει χαμένη. Στην Αγγλία εκπαιδευτήκαμε τέσσερις μήνες, έπειτα γυρίσαμε στο Γενικό Επιτελείο Αεροπορίας στήσαμε όλες τις απαραίτητες υποδομές και εν τέλει τον Ιανουάριο του 1989 ξεκίνησε η πρώτη σειρά της Πολεμικής Αεροπορίας για εκπαίδευση σκύλων υπό την επίβλεψη ομάδας Άγγλων ειδικών που ήρθαν και κάθισαν μαζί μας για έναν χρόνο. Ήταν δύσκολη αρχή. Τα σκυλιά τα επιλέγαμε από την Γερμανία. Πηγαίναμε κάθε δίμηνο και παίρναμε περίπου 24 σκυλιά. Τότε παίρναμε Γερμανικούς Ποιμενικούς και όχι Μαλινουά, γιατί δεν είχαμε την εμπειρία να εκπαιδεύσουμε Μαλινουά, είναι πολύ πιο απαιτητικά σκυλιά. Τα τελευταία χρόνια αγοράζαμε και Μαλινουά καθώς μέσα από την δουλειά εξελιχθήκαμε και μπορούσαμε να τα εκπαιδεύσουμε. Μετά ξεκίνησαν και συνεργασίες με άλλα σώματα. Στρατός Ξηράς, Ναυτικό, Αστυνομία, ΕΜΑΚ (Πυροσβεστική).
Από εκείνη την αρχική μου εκπαίδευση μέχρι και το 2002 όπου έφυγα στο Λουξεμβούργο ήμουν για 14 συνεχόμενα έτη στο Κέντρο Εκπαίδευσης Φρουρών Σκύλων στο Κορωπί. Παράλληλα, έκανα σεμινάρια με ομίλους και εκπαιδευτές σκύλων απ’ όλο τον κόσμο, αλλά και αυτοχρηματοδοτούμενα ταξίδια σε Γερμανία, Ολλανδία και Βέλγιο για να μάθω ακόμα καλύτερα την τέχνη. Σε επίπεδο εκμάθησης οφείλω να ομολογήσω ότι το σημαντικότερο σεμινάριο που έχω κάνει είναι με τον Χέλμουτ Ράιζερ. Πάρα πολύ σημαντικό για μένα.
Το 2008 γίνομαι υπεύθυνος των σκύλων έρευνας – διάσωσης της Πολεμικής Αεροπορίας (ΚΟΜΑΚ). Είναι εκπαίδευση για σκυλιά διάσωσης που προσανατολίζονται στις δραστηριότητες της Πολεμικής Αεροπορίας, είναι ένας διακριτός θεσμός απ’ την ΕΜΑΚ. Το 2009 αποστρατεύομαι και έκτοτε δημιουργούμε μαζί με την γυναίκα μου (επίσης εκπαιδεύτρια σκύλων) το Athens Dog Training Club».
Τι χρειάζεται ένας άνθρωπος για να γίνει εκπαιδευτής σκύλων;
Πρώτα απ’ όλα η αγάπη του για τον σκύλο και παράλληλα το αν έχει ταλέντο ή όχι. Γιατί μπορεί κάποιος να αγαπάει τα σκυλιά, να μαζεύει αδέσποτα αλλά θέλει και ταλέντο – όπως απαιτείται εν τέλει και σε όλες τις δουλειές – για να γίνει εκπαιδευτής. Τώρα το ταλέντο που απαιτείται αφορά στην ψυχολογία των σκύλων. Όλα ξεκινάνε από εκεί. Ο κάθε σκύλος είναι μοναδικός. Απέναντι μου κάθε φορά έχω έναν χαρακτήρα ο οποίος είναι μοναδικός και θα πρέπει να ξέρω τι χαρακτήρας είναι και πως θα μπορέσω να λύσω τα προβλήματα που ενδεχομένως να έχει. Η εκπαίδευση σκύλων δεν περιορίζεται στο να μάθω ένα σκυλί να κάθεται, να ξαπλώνει, να έρχεται, ή να μην τρώει τα έπιπλα. Επί της ουσίας ο κύριος άξονας είναι η επίλυση προβλημάτων. Αυτά είναι που κάνουν έναν εκπαιδευτή μοναδικό. Το να μπορεί να διαχειριστεί τέτοιες δύσκολες και προβληματικές καταστάσεις. Επίσης, είναι πολύ σημαντικό ένας υποψήφιος εκπαιδευτής σκύλων να έχει πάντα σαν βασικό άξονα σκέψης ότι στην ζωή σου πάντα μαθαίνεις. Πρέπει να είσαι πολύ ανοικτός σε αυτό. Τα ζώα σου μαθαίνουν. Σε εκπαιδεύουν. Τέλος έχεις να κάνεις και με ανθρώπους, τους ιδιοκτήτες των σκύλων. Αυτό κι αν είναι σημαντικό. Μπορεί να μάθεις τα πάντα σε έναν σκύλο και όταν τον αναλαμβάνει το αφεντικό του στην άλλη γωνία το ζώο δεν υπακούει και αδιαφορεί. Πρέπει να δώσεις λοιπόν πολύ μεγάλη βάση και στον ιδιοκτήτη. Να του δώσεις να καταλάβει. Από εκεί προκύπτει και η διαφορά μεταξύ ‘dog trainer’ και ‘dog instructor’. Ο πρώτος είναι αυτός που εκπαιδεύει τον σκύλο και ο δεύτερος είναι αυτός που εκπαιδεύει τον άνθρωπο να εκπαιδεύει επί της ουσίας τον σκύλο. Και φυσικά είναι πολύ πιο δύσκολη η δουλειά του γιατί έχει να κάνει και με την ψυχολογία του ανθρώπου.
Άρα εσύ δεν ασχολείσαι μόνο με τα σκυλιά;
Όχι πάντα είναι ο άνθρωπος. Αυτό είναι το νούμερο ένα στην εκπαίδευση ενός ζώου, ο ιδιοκτήτης του. Αν προσπαθήσω να τα βάλω σε μια αναλογία μπορεί να είναι και το 80% της δουλειάς προσανατολισμένο στον άνθρωπο-ιδιοκτήτη. Αυτό συμβαίνει είτε γιατί οι άνθρωποι δεν ξέρουν πως να συμπεριφερθούν στα σκυλιά, είτε γιατί τελικά δεν διαλέγουν τον σκύλο που ταιριάζει στην δική τους ιδιοσυγκρασία.
Και ποια είναι τα σωστά κριτήρια για να επιλέξει κανείς έναν σκύλο;
Πρώτον και σημαντικότερο κατά τη γνώμη μου είναι ο χαρακτήρας του. Το κατά πόσον ταιριάζει η χημεία του σκύλου με τον επίδοξο ιδιοκτήτη του. Να ταιριάζει με τον άνθρωπο. Αν κάποιος είναι νευρικός ας πούμε καλό θα ήταν να μην πάρει ένα νευρικό σκυλί, ίσα ίσα θα έπρεπε να πάρει ένα πιο ήρεμο ζώο για να τον καταπραΰνει.
Δεύτερον, ο χρόνος που χρειάζεται ο σκύλος για την εκτόνωσή του. Υπάρχουν σκυλιά που χρειάζονται να τρέχουν σε καθημερινό επίπεδο και σκυλιά που καλύπτονται με μια απλή βόλτα. Περπατάνε και τους φτάνει. Δεν μπορώ ας πούμε να ζω στο κέντρο της Αθήνας και να έχω έναν σκύλο που έχει ανάγκη για καθημερινό τρέξιμο. Εκτός φυσικά αν έχω χρόνο να τον βάζω κάθε μέρα στο αυτοκίνητο και να πηγαίνω σε μέρη όπου μπορεί να τρέξει και να εκτονωθεί. Αυτό δεν είναι απαγορευτικό αλλά έχει να κάνει με τις ανάγκες και την χρονική διαθεσιμότητα τους καθενός.
Το τρίτο κομμάτι για μένα είναι αυτό που λέμε το να ασχολείσαι όχι μόνο ποσοτικά με το ζώο, δηλαδή αφιερώνοντας χρόνο, αλλά και ποιοτικά, δηλαδή με την συμπεριφορά του όπως θα έκανες και με το παιδί σου. Έχουμε για παράδειγμα ένα ζώο με έναν συγκεκριμένο χαρακτήρα. Και αυτό που έχουμε να κάνουμε είναι να ρωτήσουμε έναν ειδικό να μας σκιαγραφήσει αυτό τον χαρακτήρα και βάσει αυτού να προβούμε στις κατάλληλες ενέργειες ώστε να μην έχουμε κανένα πρόβλημα στο μέλλον.
Αν σήμερα επέλεγες σκύλο για σένα θα έπαιρνες κάποιον ράτσας, ή κάποιο αδέσποτο από τα τόσα που υπάρχουν;
Για μένα δεν είναι θέμα αδέσποτου, ή ράτσας. Όπως είπα πριν είναι μόνο θέμα χαρακτήρα. Αυτό λοιπόν που θα έκανα είναι ότι θα πήγαινα σε μια φιλοζωική και θα προσπαθούσα να καταλάβω απ’ όλα τα σκυλιά ποιο είναι αυτό που μου ταιριάζει περισσότερο. Μπορεί και να είναι κάποιας φυλής μπορεί και όχι. Ή μπορεί απλά να έχει στην όψη κυρίαρχα χαρακτηριστικά μιας φυλής. Σημασία έχει να υπάρχει χημεία.
Τι γίνεται σήμερα με τις επιλεκτικές εκτροφές φυλών; Μήπως η εμπλοκή του ανθρώπου για χάριν της μορφολογίας και των προτύπων της κάθε ράτσας έχει αρχίσει να αλλοιώνει τον χαρακτήρα;
Σαφώς ο άνθρωπος όπου κι αν εμπλακεί διαμορφώνει καταστάσεις. Στην περίπτωση της εκτροφής γνώμη μου είναι ότι αν εμπλακεί σωστά μπορεί να κάνει σπουδαία πράγματα και αντίθετα μπορεί να κάνει και καταστροφικά. Ο εκτροφέας πρέπει κατά τη γνώμη μου να έχει σαν στόχο να αποκρυπτογραφεί το πρότυπο της φυλής – για παράδειγμα ας πούμε ο Γερμανικός Ποιμενικός πρέπει να προστατεύει την οικογένειά του. Δεν μπορώ εγώ σαν εκτροφέας να αναπαράγω έναν Γερμανικό Ποιμενικό χωρίς αυτό το χαρακτηριστικό. Αν δεν το έχει ασχέτως ομορφιάς, γωνιώσεων και θεμάτων υγείας δεν κάνω τίποτα. Πρέπει να μπορώ να τον αξιολογήσω και σε θέματα χαρακτήρα και εκεί να είναι πολύ κοντά στα πρότυπα της φυλής του. Σε μερικές περιπτώσεις το κριτήριο της ομορφιάς και μόνο έχει οδηγήσει σε λάθη. Όποιος λοιπόν επιθυμεί να πάρει σκύλο συγκεκριμένης ράτσας πρέπει να είναι πολύ προσεκτικός στην επιλογή του εκτροφέα. Εγώ ας πούμε για παράδειγμα σε επίπεδο Γερμανικού Ποιμενικού ξέρω που πρέπει να πάω για να πάρω ένα κουτάβι. Είναι και μια ράτσα που εμένα προσωπικά μου ταιριάζει πολύ, σε επίπεδο χαρακτήρα, αντίληψης αλλά και λόγω του πολυχειρισμού που μπορεί να κάνει αυτό το ζώο. Από αγωνίσματα ευελιξίας (agility) μέχρι φύλαξη, σωματοφυλακή, ιχνηλασία, ή ακόμα και οδηγός τυφλών.
Από την καριέρα σου ως εκπαιδευτής ποια είναι η σημαντικότερη στιγμή που θυμάσαι;
Δεν θα σου πω συγκεκριμένη στιγμή αλλά μια συγκεκριμένη χρονική περίοδο όπου και κατάφερα για πρώτη φορά ως εκπαιδευτής να κατακτήσω ότι χρειάζεται για να νιώθω ότι επικοινωνώ πραγματικά με τα σκυλιά. Να μιλάω και να συνεννοούμαι με το βλέμμα. Θα σου εξηγήσω τι εννοώ: καθώς βελτιώνεσαι εσύ στην εκπαίδευση σαν άνθρωπος παρακολουθείς εσωτερικά τον εαυτό σου φροντίζοντας να έχεις μια συγκεκριμένη ενέργεια και συμπεριφορά. Πρέπει να είσαι πολύ ήρεμος. Πολύ αποφασιστικός. Να αγαπάς εκείνη τη στιγμή αυτό που κάνεις και αυτό να το βγάζεις και να το εκπέμπεις στον σκύλο. Απ’ την μεριά του σκύλος καταλαβαίνει απόλυτα αυτές τις προβολές και βγάζει μια αντίστοιχη συμπεριφορά. Στην ιδεατή λοιπόν διάδραση σε κοιτάει στα μάτια και λιώνει για σένα. Υπάρχει, λοιπόν, μια χρονική περίοδος που κατάφερα να το πετύχω αυτό και έκτοτε συνεχίζω έτσι. Έτσι, κάθε φορά που έχω απέναντί μου ένα καινούργιο ζώο αυτό ακριβώς θέλω να πετύχω. Η πραγματική επαφή ανθρώπου και σκύλου είναι για μένα το υπέρτατο αγαθό. Να σε κοιτάει στα μάτια και να λιώνει για σένα. Και όχι να κοιτάει μια λιχουδιά ή ένα μπαλάκι και εσύ να είσαι ο ενδιάμεσος. Η ουσιαστική σχέση είναι για μένα το θέμα.
Πόσο δύσκολο είναι να το καταφέρεις αυτό;
Στην αρχή όσο καλός εκπαιδευτής και να είσαι αυτό πράγματι είναι πολύ δύσκολο να το πετύχεις γιατί είναι καθαρά εσωτερικό και δεν μπορείς να το πετύχεις αν δεν δουλέψεις σε με τον εαυτό σου. Η σωστή εκπαίδευση είναι μια διαρκής πορεία να βελτιώνω πιο πολύ τον εαυτό μου και να εκπέμπω όλο και καλύτερα στο ζώο την συνεργασία που θέλω να έχω μαζί του. Αυτό που πολύς κόσμος χάνει και ειδικά στην Ελλάδα με το Μεσογειακό μας ταμπεραμέντο είναι να βγάζουμε στα ζώα ένταση, νευρικότητα. Τα σκυλιά όμως θέλουν άλλα πράγματα: ηρεμία, ασφάλεια και εμπιστοσύνη. Άμα του τα προβάλεις αυτά έχουν αλλάξει απευθείας συμπεριφορά. Μέσα σε μια μέρα.
Θα σου πω ένα παράδειγμα που έγινε πριν από 10 μέρες: με φωνάζει μια φίλη και μου λέει αυτό τον σκύλο τον βρήκα αδέσποτο πριν λίγο καιρό. Είναι άψογος σε όλα αλλά με το που βλέπει σκύλο αμέσως τσακώνεται. Τον παίρνω λοιπόν απ’ το λουρί και τον πηγαίνω μια βόλτα, στην πρώτη μάντρα που είχε άλλον σκύλο τον πάω κοντά και κούναγε την ουρά του. Λέω τυχαίο θα ‘ναι. Μου λέει κι φίλη μου δεν είναι δυνατόν. Τον πάω στον απέναντι, μου λέει η φίλη μου σ’ αυτόν δεν υπάρχει περίπτωση θα τσακωθούν 100%. Πάλι κουνήματα ουράς και οικειότητα. Η φίλη μου δεν πίστευε στα μάτια της και προσπαθούσε να με πείσει ότι τσακώνονταν σαν τρελά αυτά τα σκυλιά μέχρι χθες. Εξηγώ λοιπόν ότι δεν κάνω κάτι. Και ειλικρινά δεν έκανα τίποτα, δεν πρόλαβα. Είναι απλά θέμα ασφάλειας με τον σκύλο. Υπάρχει θέμα εν προκειμένω με αυτόν που τον διαχειρίζεται.
Είναι αυτό που λένε όλες οι σημαντικές σχολές εκπαιδευτών και όλες οι θεωρητικές προσεγγίσεις της εκπαίδευσης: το λουρί είναι σαν μέσο επικοινωνίας που ενώνει τον άνθρωπο με τον σκύλο. Δεν είναι το λουρί όπως απλά το βλέπουμε. Μεταφορικά εννοώ. Αυτό που θες μεταφέρεις και αυτό προβάλλεται. Όλα τα συναισθήματα περνάνε απευθείας στο ζώο.
Τι σημαίνει η εκπαίδευση ενός σκύλου; Γίνεσαι κυρίαρχός του;
Όχι σε καμία περίπτωση. Είναι λάθος το μοντέλο εγώ ως άνθρωπος αποφασίζω και κυριαρχώ πάνω στο ζώο και αυτό υπακούει. Γιατί τότε δεν υπάρχει σχέση. Το μοντέλο το σωστό είναι ότι υπολογίζεις σε μένα γιατί είμαι ικανός ηγέτης. Γι’ αυτό θεωρώ ότι η «Κυριαρχία» είναι μια παρεξηγημένη έννοια. Κυριαρχία σε αυτή την περίπτωση σημαίνει ότι είμαι ανώτερος πνευματικά από εσένα και είμαι ικανός ηγέτης, δηλαδή μπορώ να καθοδηγήσω μια ομάδα, είτε ενός, είτε δέκα ατόμων. Στην περίπτωση που αυτά τα χαρακτηριστικά απουσιάζουν η αγέλη-ομάδα εμφανίζεται ασταθής. Και λέει τότε ο σκύλος πρέπει να αναλάβω εγώ. Γι’ αυτό αρκετοί ιδιοκτήτες αντιμετωπίζουν προβλήματα με τους σκύλους τους. Ερχόμαστε στο σημείο που πρέπει να δουλέψουν οι ίδιοι με τον εαυτό τους και αυτό είναι το μαγικό. Μια ουσιαστική σχέση με έναν σκύλο σε αλλάζει σε έναν πιο αποφασιστικό και δυναμικό άνθρωπο. Αυτό που μαθαίνεις από το ζώο είναι να γίνεσαι όλο και καλύτερος. Με τα σκυλιά μαθαίνεις επίσης να γίνεσαι εκφραστικός και να εκδηλώνεις τα συναισθήματά σου σε αυτά. Αυτό το βρίσκω ιδιαίτερα σημαντικό. Γιατί ο άνθρωπος που θα το κάνει αυτό με ένα σκυλί θα το κάνει και μετά εύκολα με το παιδί του. Βρίσκω πολλούς παραλληλισμούς μεταξύ παιδιών και σκυλιών. Και όχι μόνο στην εκμάθηση της έκφρασης των συναισθημάτων αλλά και με τα όρια. Η απόλυτη ελευθερία θεωρώ ότι δημιουργεί σύγχυση τόσο στα παιδιά όσο και στα σκυλιά. Όρια σημαίνει ασφάλεια, ασφάλεια σημαίνει ισορροπία και ισορροπία σημαίνει καλή οικογένεια.
Πώς γίνεται κανείς εκπαιδευτής σκύλων;
Ξεκινάμε από την αμέριστη αγάπη για όλα τα ζώα και πιο συγκεκριμένα για τα σκυλιά. Μετά θα πρέπει να του αρέσει, να τον ιντριγκάρει να βλέπει αυτό που μπορεί να κάνει ένας σκύλος με τον άνθρωπο. Όχι για τον άνθρωπο, αλλά με τον άνθρωπο. Μετά θα πρέπει να βρει έναν εκπαιδευτή με τον οποίο θα έχει καλή χημεία και να τον έχει σαν μέντορα, σαν δάσκαλο. Να κάτσει δίπλα του και να μάθει. Φυσικά να δοκιμαστεί σε αυτό, να δει δηλαδή αν το έχει, αν τα καταφέρνει με τα ζώα. Είναι το ταλέντο που λέγαμε προηγουμένως. Και τέλος πολύ σημαντικό κατά τη γνώμη μου να μην το δει ακριβώς σαν δουλειά – εννοώ να μην έχει ως στόχο το χρήμα. Σαφώς αν είσαι καλός και δουλέψεις καλά θα πληρωθείς μετά. Αλλά σε αυτή την δουλειά είναι πολύ λάθος να έχεις ως στόχο το χρήμα. Μόνος στόχος πρέπει να είναι η ποιότητα της δουλειάς.
Δεν υπάρχει δηλαδή κάποια σχολή, ή κάποια πιστοποίηση;
Υπάρχουν κάποιες σχολές αλλά θέλει μια αξιολόγηση από την μεριά του επίδοξου μαθητή. Η αλήθεια είναι ότι θέλει και πολύ διάβασμα. Θα έλεγα μάλιστα και ιδιαίτερο διάβασμα. Για παράδειγμα παίρνεις ένα βιβλίο ως εκπαιδευτής με ένα χρόνο εμπειρίας το διαβάζεις και καταλαβαίνεις 10 πράγματα. Μετά από έναν χρόνο άλλα 10. Και μετά από 30 χρόνια εμπειρίας είναι βέβαιο ότι θα ανακαλύψεις κάτι καινούργιο στην βιβλιογραφία σου. Κάτι που μέχρι εκείνη την στιγμή δεν θα μπορούσες να καταλάβεις. Στο επίπεδο της εκπαίδευσης σκύλων η θεωρία και η πράξη πάνε τελείως μαζί. Με ένα από τα δύο μόνο δεν είσαι ένας καλός εκπαιδευτής. Τώρα αναφορικά με την πιστοποίηση. Το επάγγελμα αυτό δεν είναι πιστοποιημένο, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και παγκοσμίως. Ο εκπαιδευτής σκύλων δηλώνει ουσιαστικά ελεύθερος επαγγελματίας, θεωρείται μια παροχή υπηρεσιών. Μπορείς να το δηλώσεις έτσι και στην εφορία. Τώρα δυστυχώς στην Ελλάδα αυτό σημαίνει ότι όποιος θέλει δηλώνει εκπαιδευτής. Πάει στην εφορία ανοίγει ένα ΑΦΜ και αυτό ήταν, δεν είναι ένα πιστοποιημένο επάγγελμα. Βέβαια στο εγγύς μέλλον αυτό μπορεί να αλλάξει. Ακούω ότι θα επιδιώξουν να βάλουν μια μορφή πιστοποίησης.
Σε επίπεδο βιβλιογραφίας τα τελευταία χρόνια ακούγεται πολύ η θετική εκπαίδευση σκύλων. Μίλησε μου λίγο για αυτή.
Πρόκειται για την προσέγγιση της εκπαίδευσης ενός ζώου μέσα από την λογική της επιβράβευσης των σωστών και επιθυμητών συμπεριφορών του. Είναι σαφώς μια πάρα πολύ καλή και λειτουργική μέθοδος. Εγώ προσωπικά λέω στον κόσμο ότι αυτός είναι ο βασικός άξονας της δουλειάς μας εδώ στο Athens Dog Training Club αλλά παράλληλα δεν πρέπει να ξεχνάμε τα όρια που ορισμένες φορές πρέπει να βάζεις και στο ζώο. Ένα παράδειγμα ζώου που σου έχει πάρει τον αέρα και σε κάνει ότι θέλει αν το δουλέψεις μόνο με επιβράβευση θα δεις ότι κάποια στιγμή θα την πατήσεις.
Τελικά τα σκυλιά ζούνε σε αγέλες ή σε οικογένειες;
Ο σκύλος ζει από την δικιά του οπτική γωνία σε μια ομάδα η οποία μεταφράζεται σε αγέλη, αλλά σίγουρα καταλαβαίνει ότι ο άνθρωπος αυτής της ομάδας είναι άλλο είδος ύπαρξης (species) και επομένως εκπέμπει διαφορετικά μηνύματα που πρέπει να αποκρυπτογραφηθούν. Άρα μιλάμε για μια οικογένεια με αγελαία πρότυπα.
Σε έναν άνθρωπο που έχει σκύλο – είτε σκύλο που του ταιριάζει είτε όχι – γιατί θα του έλεγες να κάνει εκπαίδευση;
Η εκπαίδευση στην Ελλάδα είναι μια παρεξηγημένη έκφραση. Συνήθως αυτό που συμβαίνει είναι μια παραδοχή του τύπου ‘έχω προβλήματα με τον σκύλο μου άρα θα πάω τον σκύλο μου για εκπαίδευση’. Όμως κατά τη γνώμη μου εκπαίδευση σημαίνει «μορφώνω» τον σκύλο μου όπως και το παιδί μου να έχουμε: πρώτον, ένα καλύτερο επίπεδο επικοινωνίας μεταξύ μας. Δεύτερον, να είναι ένας καλός πολίτης προς τα έξω, δηλαδή να μην ενοχλεί τον κόσμο που ενδεχομένως να μην θέλει τα σκυλιά και να είναι φοβικός. Ένα μεγαλόσωμο ελεύθερο Ροτβάιλερ που κυκλοφορεί στο πάρκο Φιλοπάππου ας πούμε ακόμα κι αν είναι ένα σκυλί υπόδειγμα μπορεί να φοβίσει, και ο ιδιοκτήτης έχει την υποχρέωση να μπορεί να τον ελέγχει. Δεν έχουν όλη την ίδια εξοικείωση. Η σωστή εκπαίδευση λοιπόν παράγει σκυλιά που έχουν άριστες σχέσεις με τους ιδιοκτήτες τους, μπορούν να είναι μαζί τους παντού (φυσικά όπου επιτρέπεται) και δεν δημιουργούν προβλήματα στην κοινωνία.
Σε έχει δαγκώσει ποτέ σκύλος;
Πολλές φορές έχω δαγκωθεί. Και έχει κινδυνέψει και η ζωή μου. Αλλά είναι αυτό που λέω ότι η εμπειρία είναι από τα σπουδαιότερα πράγματα σε αυτή τη δουλειά. Υπάρχουν σκυλιά τα οποία έχουν μεγαλώσει πάρα πολύ άσχημα και μπορεί να γίνεις εσύ το θύμα από ένα τραγικό μεγάλωμα σκύλου. Αν το σκυλί είναι μεγαλόσωμο (>50 κιλά) το μόνο που μπορεί να σε σώσει είναι η εμπειρία σου. Φαντάσου να σε πιάσει ένα τέτοιο σκυλί ας πούμε απ’ το λαιμό. Είναι επικίνδυνη η δουλειά αυτή. Και εγώ λέω πάντα στον νέο κόσμο, στους νέους εκπαιδευτές να προσέχουν γιατί είναι πιο ενθουσιώδης. Πρέπει να παίρνεις τα σωστά μέτρα ασφαλείας γιατί ορισμένες φορές είναι μόνο ένα κλικ. Μια φορά είχα δαγκωθεί σε χέρια και σε πόδια από έναν ποιμενικό Καυκάσου. Είχα φάει περίπου 15 δαγκωνιές σε μια πάλη πέντε λεπτών. Αλλά επειδή είχα την εμπειρία σώθηκα, αλλιώς μπορεί και να μην τα λέγαμε τώρα.
Θα μπορούσες να φανταστείς τη ζωή σου χωρίς σκυλιά;
Σε καμία περίπτωση. Είναι ο μόνος λόγος που κάθομαι ακόμα στην Αθήνα. Αν δεν υπήρχαν τα σκυλιά δεν θα ήμουν εδώ. Η Αθήνα λειτουργεί πλέον εντελώς τυποποιημένα. Τρέξιμο, άγχος, μηδενική αξιοπρέπεια και σεβασμός. Αν δεν είχα τα ζώα δεν θα ήμουν Αθήνα. Αυτά για μένα είναι ποιότητα ζωή, μόνο και μόνο που ασχολούμαι μαζί τους.
Κείμενο: Κωστής Πιερίδης
Φωτογραφίες: Πάνος Κέφαλος