Το να αγανακτείς είναι μια πρότερη αρετή. Το να κάνεις την αγανάκτηση σου δράση είναι μια δεύτερη. Και έτσι ίσως αρχίζουμε να μετράμε εκατοντάδες. Σαν την πρώτη ματιά των συγκεντρωμένων που στις 6 της προηγούμενης Τετάρτης ήταν στο Σύνταγμα. Και από εκατοντάδες έγιναν χιλιάδες και από χιλιάδες ποιος ξέρει.
Ήρθε ο καιρός να διχαστώ (ολοκληρωτικά) και στο επίπεδο του social unrest (αυτός ο φοβερός όρος τη CIA). Δηλαδή, ξαφνικά σε ένα ανύποπτο διαδικτυακό σερφάρισμα ανακαλύπτω ότι η Μαδρίτη έχει κατακλυστεί από αγανακτισμένους πολίτες με ειρηνικές διαθέσεις και όραμα την πραγματική δημοκρατία. Δηλαδή; Τι θα πει πραγματική δημοκρατία; Η πρώτη ένσταση. Αλλά εντάξει νοιώθω καιρό τώρα πολιτικά εξέζητημένος και απαιτητικός.
Οι indignados εξαπλώνονται στην ισπανική επαρχία σαν ιός. Το κίνημα πληθαίνει και η παλέτα της αγανάκτησης κερδίζει και άλλα χρώματα. Μια μέρα στην puerta del sol, ήτοι την κεντρική πλατεία της Μαδρίτης, υψώνουν ένα πανό και μας την λένε με νόημα. «Κάντε ησυχία για να μην ξυπνήσουμε τους Έλληνες». Και η συνέχεια mediaka γνωστή. ‘Η ως περήφανος λαός θιγήκαμε, ή είπαμε να ξυπνήσουμε. Και έτσι οι αγανακτισμένοι κατέλαβαν την πλατεία Συντάγματος. Την περασμένη Τετάρτη έγινε η αρχή και η απήχηση ήταν όντως σημαντική.
Day by day το δικό μου indignado journal:
Τετάρτη 25/5
Ήμουν στο Σύνταγμα από τις 6 περισσότερο από περιέργεια, αρνητικά προκατειλλημένος (τι περίεργο), γεμάτος αμφιβολίες και ερωτηματικά για ανθρώπους που δεν είχα ξαναδεί στο δρόμο. Σύγκρινα καταστάσεις με τις γενικές απεργίες και νομίζω πως το μάτι μου έψαχνε για όσους έστω και φαινομενικά θα με απογοήτευαν. Ήθελα εξ’ αρχής να το καταδικάσω. Πράγμα εύκολο. Αν εστίαζες στα συνθήματα, τις αντιδράσεις του κόσμου και το ιδεολογικό ψηφιδωτό που είχε στηθεί πέριξ της πλατείας κατέληγες άνετα σε ένα συμπέρασμα αποδόμησης. Έφυγα αργά χωρίς να έχω καταλάβει αν κερδίσαμε ξανά το Euro, ή αν εξεγερθήκαμε. Αυτό άφησα τον εαυτό μου να καταλάβει.
Πέμπτη 26/5
Η ίδια ανομοιογενής στα μάτια μου κοινωνική σύνθεση. Ένα ετερόκλητο πράγμα. Δεξιοί, αριστεροί, φασίστες, νέοι, νέες, άνεργοι, συνταξιούχοι, ποδηλάτες, θαμώνες Κολωνακίου, Facebookάκια. Μπαξές αρχικά ακατανόητος αλλά συνθετικά ενδεχομένως ενδιαφέρον. Το σύστημα συνομώτησε με μια τρομακτική Μαγιάτικη μπόρα. Η παραμονή του κόσμου σην πλατεία ήταν ένα πρώτο «ήρθαμε για να μείνουμε». Το βράδυ μετά την αποχώρηση των πολλών η κατάσταση έδειξε τα πρώτα σημάδια ελπίδας (στα δικά μου τα μάτια). Τότε μιλώντας με ένα φίλο φωτογράφο είδα κόσμο στην πλατεία κάτω από μουσαμάδες και λινάτσες, κάτω από νάυλον που κρατούσε σαν να ήθελε να κρυφτεί κάτω από τη μύτη όσων μας έφεραν σήμερα μέχρι εδώ και να συζητάει τα όσα τόσο καιρό μας τρώνε. Και εγένετο γενική λαϊκή συνέλευση.
Παρασκευή 27/5
Πήγα την ώρα της γενικής συνέλευσης έχοντας όμως δει πολύ τηλεόραση. Τα ιδιωτικά κανάλια έχουν αρχίσει δειλά δειλά να το καλύπτουν είτε γιατί δεν μπορούν να κάνουν αλλιώς είτε γιατί θέλουν να το καπηλευτούν είτε γιατί θέλουν να το γαμήσουν. Βασικά ένας συνδυασμός των 3. Η συνέλευση είχε κόσμο. Η πλατεία είχε αρχίσει να αποκτάει μορφή. Αυτό που στα μάτια ενός δυτικού της τάξης και της ασφάλειας δείχνει να είναι ένα κακόγουστο τσαντίρι ρέμπελων, εμένα μου φαίνεται σαν μια ελευθεριακή πνευματική παρτούζα. Η πλατεία δείχνει να περνάει στα χέρια μας. Και ποιοι είμαστε εμείς. Ξέρω γω; Μάλλον όλοι. Αυτό αρχίζω να επιννοώ για τους αγανακτισμένους σε μια προσπάθεια να κρύψω τα όσα δεν μ’ αρέσουν. Δηλαδή αυτό που νοιώθω είναι ότι το χαρακτηριστικό του κινήματος αυτού είναι η ποικιλομορφία και η μαζικότητα. Ακριβώς δηλαδή ότι η αριστερά δείχνει να έχει ξεχάσει (ιδιαίτερα) από την μεταπολίτευση.
Σάββατο 28/5
«Δεν ψάχνουμε τι μας χωρίζει αλλά βρίσκουμε τι μας ενώνει». Κλέβω, γιατί το σύνθημα είναι χρονικά μεταγενέστερο του Σαββάτου καθότι ειπώθηκε στο ψήφισμα της Θεσσαλονίκης την Τετάρτη. Αυτό όμως ακριβώς έννοιωσα ακόμη περισσότερο το Σάββατο. Η πλατεία πλήθαινε και οι εθελοντές γραφόντουσαν σε ομάδες δράσεις. Συμμετοχική αλλαγή. Αλλαγή; Προσπάθεια ίσως. Αλλά σίγουρα συμμετοχική. Για πρώτη φορά έβαλα τα όρια μου των διαφορετικών κόσμων των αγανακτισμένων. Χωρίς όμως να διατείθεμαι άσχημα για την ύπαρξη όλων αυτών στην πλατεία. Στο ύψος της Μεγάλης Βρετάνιας, μπροστά από την έξοδο του μετρό βρίσκονται οι πιο εθνικιστές – φασίστες – ΑΔ. Ελληνικές σημαίες (βυζαντινές την Τετάρτη) και συνθήματα εθνοπερήφανα. Αυτή την φράξια την ονόμασα «ο κόσμος των ταυτοτήτων», της γνωστής γελοιότητας του Μακαβριοτάτου Ιερόδουλου Θεός ουχί σχωρέστον.
Δίπλα τους είναι οι πιο τρέντυ εθνο-δεξιοί. Λίγο ΝΔ, λίγο πρώην ΝΔ, λίγο ΠΑΣΟΚ και πρώην ΠΑΣΟΚ και λίγο ΛΑΟΣ και γενικότερα electoral volatility. Κάπως έτσι τους έχω μυρίσει. Και επειδή η παρουσία τους στον χώρο διανθίζεται από τις ιλουστρασιόν μούτζες και τα γηπεδικά συνθήματα για την πούτσα του τσολιά, τον χοντρό Πάγκαλο και το κακό ΔΝΤ τους έχω ονομάσει «Euro 2004». Τουλάχιστον από την πρώτη φορά που βρέθηκα ανάμεσά τους αυτό αισθάνθηκα. Ιδιαίτερα κιόλας λόγω της επαφής με τον πλανήτη μπαλαλάικα.
Και μετά μένει το «οι της πλατείας». Οι πιο underground. Εκεί όπου το επιχείρημα αρχίζει να γίνεται (πιο) πολιτικό. Εκεί όπου η λέξη ζύμωση έχει εγκατασταθεί για τα καλά. Αυτο τουλάχιστον το Σάββατο.
Κυριακή 29/5 και Δευτέρα 30/5
Βασικά δεν έχω να πω τίποτα, καθότι είναι οι μόνες μέρες απουσίας μου από τους αγανακτισμένους. Από έναν μακρινό καθοδικό σωλήνα της Εύβοιας είδα το μεγαλείο της Κυριακής. Οι μπάτσοι λένε 45.000, το Mega 100.000, οι πιο αισιόδοξοι 300.000, αλλά εγώ μπροστά στον τηλεοπτικό μου δέκτη και χωρίς καμία ικανότητα αριθμητικής εκτίμησης είδα ότι ένα βήμα να έκαναν όλοι οι παραβρισκόμενοι μαζί η Βουλή θα γινόταν χαλκομανία. Και αυτό μου έφτανε. Ακούγοντας τους χεσμένους δημοσιοκάφρους των κεντρικών δελτίων ειδήσεων να περιγράφουν ότι οι Αθηναίοι είναι στους δρόμους. Οι Αθηναίοι όλοι σίγουρα όχι. Αλλά δεν μπορώ να μην το δω ως μία (μεγάλη) αρχή.
Τρίτη 31/5 και Τετάρτη 1/6
Μάλλον προστατεύτηκα με την απουσία μου την Κυριακή γιατί βρήκα κόσμο ενθουσιασμένο. Ένεκα του πλήθους υποθέτω. Την Τρίτη παρατήρησα ότι έβλεπα πολλά πρόσωπα χαμογελαστά. Κόσμος που συνέχιζε να συμμετέχει. Κόσμος που ενθουσιάστηκε συνειδητοποιώντας την δύναμη της μαζικότητας. Θεώρησα τον εαυτό μου τυχερό μόνο και μόνο επειδή ήμουν σε θέση να οσφρηστεί αυτή την αλλαγή. Η Κυριακή (ή και η Δευτέρα) ήταν τελικά σημαντική. Κατοχύρωσε σε όλους σαν σφραγίδα ότι ήρθαμε για να μείνουμε. Ότι έχουμε ελπίδες. Ότι είμαστε πολλοί. Ότι μπορεί και να μην χάσουμε.
Στην συνέλευση διέκρινα μια ένταση. Τα πρώτα βέλη προς την γραμματειακή υποστήριξη περί καπελωμάτων. Νομίζω πως διάφοροι αριστεροί, κομμουνιστές, νεολαίοι, οργανωμένοι παρενέβηκαν ενεργά ζητώντας πολιτικοποίηση, κατεύθυνση του εγχειρήματος, άδειασμα των εθνο-φασιστών, των ρατσιστών, των σεξιστών, των απολιτίκ. Μια χαρά όλα αυτά. Αλλά αν έχουν σε όλα αυτά δίκηο τότε γιατί η αριστερά και τα δικά της κομματικά μορφώματα τα έχουν κάνει τόσο μπουρδέλο; Αν τους ακούσουμε σε όλα πάλι, μήπως αυτό το νέο, το καινούργιο θα ξεφτίσει ως κάτι ξαναακουσμένο και αυτιστικό; Η πρώτη φορά σίγουρα δεν θα’ ναι. Η ελληνική αριστερά έχει κάνει PhD στο να πετάει το πέναλτι μέτρα άουτ. Και αυτή την φορά μπορεί να στήνονται πολλές μπάλες στο πέναλτι (γαμώ την μπάλα μου γαμώ, αλλά τι να κάνω). Κουράστηκα να κρύβομαι πίσω από την αλάνθαστη θεωρία και το εγχειρίδιο επαναστατικής μετεξέλιξης της κοινωνίας που σε κάθε σταυροδρόμι και ευκαιρία παίρνει επιεικώς τα αρχίδια μου. Αυτή την φορά ίσως πρέπει να πάμε με την μάζα που βρίσκεται ανάμεσά μας. Αυτή τη φορά διαφαίνεται και μια εναλλακτική διέξοδος. Μακριά από πράγματα και συμπεριφορές πεπατημμένες και αποτυχημένες. Έτσι τουλάχιστον μου φαίνεται.
Πέμπτη 2/6:
Και τι περιμένω; Να συνεχίσω να βλέπω χαρούμενους ανθρώπους. Φίλους μου που είχα να τους δω χρόνια και δεν περίμενα ποτέ να τους δω στο κέντρο της πόλης ζητώντας κάτι. Και τι είναι αυτό το κάτι; Δεν ξέρω και μ’ αρέσει. Γιατί είναι ακόμα νωρίς και το συζητάμε. Θα το βρούμε; Δεν ξέρω, αλλά αυτό δεν μπορεί να με αποτρέψει από το να συμμετέχω. Από το να ελπίζω. Θα μ’ αρέσει; Ούτε αυτό μπορώ να το απαντήσω αλλά ξέρω ότι μ’ αρέσει η διαδικασία. Στην συνέλευση σε κάποια στιγμή έντασης για ηλίθιους και χαζούς (κατά την γνώμη μου) πολιτικούς και καλά λόγους (αοριστολογίες και γενικότητες ακαδημαϊκού περιεχομένου) ήθελα να τρέξω στο μικρόφωνο και να φωνάξω. «Ρε μαλάκες είμαστε 3.000 άτομα και κάνουμε ΓΕΝΙΚΗ ΛΑΪΚΗ ΣΥΝΕΛΕΥΣΗ στην πλατεία Συντάγματος»! Αυτό και μόνο δεν σας φτάνει! Αυτό και μόνο δεν θα πρέπει να υπερασπιστούμε! Και ναι αν διαφωνούμε πρέπει να το δουλέψουμε. Αλλά είναι τόσο πολλά αυτά για τα οποία συμφωνούμε. Γιατί να μην κοιτάμε μόνο αυτά…. Hasta luego. Φοβάμαι να πω Venceremos. Θα πω όμως Intentamos και νοιώθω ότι αυτό μπορεί και να είναι καλύτερο.