Ο Μιχάλης είναι από τους ανθρώπους που μπορεί να καυχιέται ότι έχει κατορθώσει να κάνει το χόμπι του επάγγελμα, μάλιστα μεταφέροντας την έδρα του μακριά από την Αθήνα και συγκεκριμένα στην Πάρο. Συνδύασε την αγάπη του για το κάπνισμα της πίπας με το ταλέντο του στις κατασκευές και σήμερα είναι ένας από τους λίγους Έλληνες κατασκευαστές χειροποίητης πίπας με πελάτες από όλο τον κόσμο. Μου δείχνει τις τελευταίες τους κατασκευές με περηφάνια, μιλάμε για ξύλα, για ρείκια και κουμαριές, για χαρμάνια και για τρόπους καπνίσματος. Στον μικρόκοσμό του όλα έχουν σημασία και το κάπνισμα της πίπας είναι κάτι σαν μυσταγωγία. Αλήθεια πίπα, ή τσιμπούκι; Ο Μιχάλης προτιμάει τον όρο ‘πίπα’ -προέρχεται από την αγγλική και γαλλική γλώσσα- από το τούρκικο ‘τσιμπούκι’, ενώ δεν χρησιμοποιεί ποτέ τον ελληνικό όρο καπνοσύριγγα. Η πίπα λοιπόν είναι ένα ζωντανό για τον Μιχάλη μέσο καπνίσματος, όπου η κάθε λεπτομέρεια, η κάθε απόφαση στην χρησιμοποίηση των υλικών, ή ακόμα και η σχεδίαση της αλλάζει τη φύση του καπνίσματός της. Στα καλά χαρμάνια λοιπόν.
Ξεκίνησα να φτιάχνω το 2010, ουσιαστικά για να καλύψω την ανάγκη μου για τις ντιζαϊνάτες πίπες τις οποίες και δεν μπορούσα να αγγίξω οικονομικά. Έτσι λοιπόν είπα ας προσπαθήσω να τις φτιάξω μόνος μου, πού ξέρεις μπορεί και να πετύχει. Είχα ανέκαθεν μια τάση να φτιάχνω πράγματα, μου άρεσε και νομίζω πιάνουν τα χέρια μου. Αυτό που αρχικά θυμάμαι με τις δικές μου κατασκευές είναι ότι μου έδινε περισσότερους πόντους στο κάπνισμα. Έχει άλλη χάρη να το φτιάχνεις εσύ. Ένιωθα ότι καπνίζω καλύτερα, μπορεί να είναι μόνο ιδέα μου αλλά έτσι ένιωθα.
Το βασικό για μένα είναι ότι είμαι καπνιστής πριν από κατασκευαστής. Νομίζω ότι είναι σημαντικό αυτό γιατί έχω περάσει τα καπνιστικά μου γούστα στις κατασκευές μου. Όταν αγόρασα την πρώτη μου πίπα -μια stanwell και ως πρώτο καπνό έναν αρωματικό- είχα στο μυαλό μου ένα κάπνισμα σε στιγμές χαλάρωσης, μια δύο φορές την εβδομάδα. Μετά μέσα σε ένα εξάμηνο ήρθε μια αγάπη για αυτό. Είδα ότι δεν επρόκειτο για περιστασιακό κάπνισμα χαλάρωσης. Ε και έτσι ήρθαν και άλλες αγορές και όπως σου είπα και η ιδέα της κατασκευής. Σήμερα σε παγκόσμιο επίπεδο η κατασκευή τις πίπας είναι νομίζω στο πικ της. Τα τελευταία 2-3 χρόνια έχει ανεβεί πάρα πολύ.
Η κατασκευή μιας πίπας δεν είναι κάτι απαραίτητα δύσκολο και πολύπλοκο. Χρειάζεται να έχεις τα κατάλληλα εργαλεία, τεχνογνωσία, πολύ χρόνο και μεράκι. Ευτυχώς στην Ελλάδα υπάρχουν άνθρωποι που μπορούν να σε καθοδηγήσουν σε αυτό. Είναι από τις τέχνες που μαθαίνονται.
Ξεκινάς από μια πρώτη ύλη, το ρείκι. Για μένα προσωπικά αυτό είναι το σημαντικότερο κομμάτι της κατασκευής. Είναι η παλέτα. Αυτή θα σου δώσει τα νερά, αυτή θα σου δώσει μέσα από την κλίμακα των νερών μια πρώτη ιδέα για το πώς θα πρέπει να βγει το ντιζάιν της πίπας, το οποίο δεν είναι αμελητέο πράγμα. Φυσικά το ρείκι προσδιορίζει σε μεγάλο βαθμό και τις καπνιστικές γραμμές της πίπας. Είναι το πιο βασικό κομμάτι για την απόδοσή της. Το ρείκι που εγώ χρησιμοποιώ είναι ελληνικό. Είμαστε μια τεράστια χώρα παραγωγής, ουσιαστικά όλη η ορεινή Ελλάδα έχει ρείκι. Πελοπόννησος, Εύβοια, Ήπειρος.
Το επόμενο σημαντικό στοιχείο είναι ο σωστός σχεδιασμός. Πέραν της αισθητικής παίζει πολύ μεγάλο ρόλο στο κάπνισμα. Συμπεριλαμβάνεται στην αμφίσημη σχέση του καπνιστή με την πίπα του. Δηλαδή στο γεγονός ότι είναι κομμάτι της καπνιστικής σου εμπειρίας. Αν, δηλαδή, πάρεις μια πίπα που σου αρέσει πολύ σήμερα και μετά από έναν χρόνο την βαρεθείς, πιθανώς να αρχίσεις να πιστεύεις ότι δεν καπνίζει και καλά. Φυσικά δεν συμβαίνει αυτό ακριβώς, αλλά είναι τόσο υποκειμενικό που αν το νιώθεις έτσι μάλλον έτσι είναι. Τουλάχιστον σε μένα αυτό συμβαίνει. Αν μια πίπα παύει να μ’ αρέσει αισθητικά για κάποιον λόγο δεν μ’ αρέσει και το κάπνισμά της.
Στην κατασκευή μιας πίπας πολύ σημαντικό ρόλο παίζει και το επιστόμιο. Το λέει κι λέξη άλλωστε είναι το υλικό που έρχεται σε επαφή με το στόμα δεν γίνεται μην δεν είναι σημαντικό. Πολλοί καπνιστές θέλουν μόνο εβονίτη και άλλοι ακρυλικό. Αυτά είναι τα δύο υλικά. Έχει πολύ μεγάλη σημασία να το νιώθει ο καπνιστής άνετα ακριβώς επειδή έρχεται σε επαφή με το στόμα του και εδώ το μόνο που παίζει σημασία είναι η προσωπική επιλογή του καθενός.
Η σύνθεση τώρα αυτών των δύο υλικών ξύλινου μέρους και επιστομίου είναι ζωτικής σημασίας όπως επίσης και η εσωτερική μηχανική της πίπας. Αυτά είναι και τα τελευταία κομμάτια της σύνθεσης μιας κατασκευής. Εκεί μπορείς να χρησιμοποιήσεις διάφορα υλικά πιο διακοσμητικά, ξύλα, κέρατο, ρίζα από μπαμπού. Παίζουν και αυτά το ρόλο τους γιατί όπως σου είπα και πριν η αισθητική μιας πίπας μετράει.
Για να κατασκευάσεις μια πίπα από το μηδέν χρειάζεται από 7 έως 15 ώρες. Μιλάω για κάποιον που έχει μια κάποια εμπειρία. Η διακύμανση διαφοροποιείται αναλόγως των υλικών και του σχεδίου. Αν το σκεφτείς είναι πολύ λογικό να θέλει τόση πολύ ώρα γιατί μια χειροποίητη πίπα φτιάχνεται από ένα άτομο και τα μηχανήματα του (λίμες, ράσπες, γυαλόχαρτα και άλλα), δηλαδή δεν περνάει από την διαδικασία της εξειδίκευσης σε έναν τομέα της κατασκευής από πολλούς και διαφορετικούς τεχνήτες. Επίσης, το γεγονός ότι μόνο ένα άτομο εμπλέκεται στην κατασκευή σημαίνει ότι της δίνει και την δική του προσωπική σφραγίδα ως σύνθεση και ως σχεδίαση. Όλα αυτά σημαίνουν –και μιλάω τώρα σε προσωπικό τουλάχιστον επίπεδο- ότι δεν μπορείς να δουλέψεις 10 ώρες συνεχόμενες. Περνάς από τόσο διαφορετικές διαδικασίες και για να τα συνθέσεις όλα αυτά πρέπει να τα χωρίσεις σαν διαφορετικά μέρη της σύνθεσης όπου το καθένα ξεχωριστά θέλει το χρόνο του. Δεν μπορείς να πεις ότι θα ξεκινήσω το πρωί θα τελειώσω το μεσημέρι και θα έχω μια πίπα. Κάτι το οποίο το δουλεύεις σήμερα και το βλέπεις ίσιο το κοιτάς την άλλη μέρα και σου φαίνεται στραβό. Το μάτι σου συνηθίζει στην φόρμα και ορισμένες φορές την παραμορφώνει. Άρα πρέπει να αφήνεις και να ξαναπιάνεις πράγματα. Εμένα, μόλις κάτι με κουράσει γυρνάω σε άλλη κατασκευή την οποία την έχω αφήσει σε άλλο σημείο της σύνθεσής της. Έτσι μπορώ και ολοκληρώνω τις συνθέσεις μου με τα λιγότερα δυνατά λάθη.
Αυτό που μ’ αρέσει πολύ στη δουλειά αυτή είναι η αυτονομία που μου δίνει. Πριν λίγο καιρό πήρα μια απόφαση να φύγω από την Αθήνα για την ποιότητα ζωής που μου προσφέρει μια επαρχία σαν την Πάρο απ’ όπου και κατάγομαι. Μου ήταν και οικείο γιατί εδώ μεγάλωσα. Μου δόθηκε η δυνατότητα να το κάνω γιατί πλέον ο βασικός όγκος της παραγωγής μου είναι η εξαγωγή των κατασκευών μου στο εξωτερικό και συγκεκριμένα στο smokingpipes.com. Θα έλεγα ότι 7 στις 10 πίπες που φτιάχνω πάνε εκεί, οπότε πλέον δεν έχει σημασία από πού δουλεύω, πού είναι η έδρα μου, σημασία έχει να ανταποκρίνομαι στις ημερομηνίες παράδοσης των παραγγελιών που βγαίνουν για μένα. Μέχρι στιγμής τα καταφέρνω και το επίπεδο της ζωής μου έχει αυξηθεί κατακόρυφα. Την αγαπώ την Αθήνα πολύ, αλλά αν σου δείξω την θέα απ’ το μπαλκόνι μου στην Πάρο θα με καταλάβεις σίγουρα.
Συλλογή από τις κατασκευές του Μιχάλη.
Κείμενο: Κωστής Πιερίδης
Φωτογραφίες: Αλέξανδρος Ακρίβος και αρχείο Μιχάλη Κυριαζάνου.