Όχι οι φωτογραφίες δεν είναι τραβηγμένες στον Αμαζόνιο, ή κοντά σε κάποιο μεγάλο ποτάμι Τροπικού κλίματος. Είναι στην κεντρική Εύβοια, στην ευρύτερη περιοχή της Κύμης, μόλις μερικά χιλιόμετρα μακριά από αυτή και πιο συγκεκριμένα κοντά στον χωριό των Ανδρονιάνων.
Ξεκινήσαμε από το μονοπάτι του Platanenhof για να περάσουμε πάνω από το ποτάμι, ενώ υπάρχει η δυνατότητα να αφήσεις το αυτοκίνητό σου πάνω στο δρόμο (κίτρινο γεφύρι) και να ξεκινήσεις το μονοπάτι από εκεί (περίπου 20 λεπτά λιγότερο). Σε όλες τις διασταυρώσεις που συναντήσαμε μέχρι τον δρόμο υπήρχε ένα κόκκινο βελάκι που υποδείκνυε την πορεία προς τους Μύλους. Βγήκαμε στο κίτρινο γεφύρι (Μεταξύ Ανδρονιάνων και Καλημεριάνων) και ακολουθήσαμε ένα ανηφορικό μονοπάτι για περίπου 1 χιλιόμετρο, που είναι και το πιο δύσκολο κομμάτι της διαδρομής. Το μονοπάτι αυτό οδηγεί σε έναν σχετικά φαρδύ αγροτικό δρόμο (με ίχνη από ροδιές αυτοκινήτων) που οδηγεί στον Μύλο του Σαντά σε περίπου 30 λεπτά αργού και χαλαρού περπατήματος. Εδώ, δεν υπάρχουν κόκκινα βελάκια, όμως οι οδηγίες των παιδιών από το Platanenhof ήταν ιδιαίτερα σαφής (τους συναντήσαμε και τους ζηλέψαμε γιατί έκαναν την διαδρομή με τα άλογα). Φτάσαμε σε ένα πολύ όμορφο πέτρινο μονοπάτι που κατεβάινει προς το ποτάμι, το οποίο “ηχητικά” και μόνο, εξαιτίας της πολύ πυκνής βλάστησης, είχε κάνει αισθητή την παρουσία του. Το μονοπάτι καταλήγει σε ένα πανέμορφο τοξωτό γεφύρι που θυμίζει Ήπειρο (άλλωστε φτιάχτηκαν από ηπειρώτες χτίστες) και στα χαλάσματα του Μύλου ο οποίος έπαψε να λειτουργεί περίπου στα 1965.
Η τοποθεσία είναι μαγική. Η βλάστηση δεν θυμίζει σε καμία περίπωτση την ευρύτερη εικόνα της περιοχής και το ανάγλυφο της κεντρικής Εύβοιας. Θυμίζει Ανατολικό Πήλιο και Τζουμέρκα. Η ροή του ποταμιού, για Απρίλιο μήνα, δεν ήταν ιδιαίτερα παρήγορη αν και ο φετινός χειμώνας ήταν σχετικά άνυδρος. Τα χαλάσματα του Μύλου, τα γεφύρια, ορισμένα παγκάκια, τα κάγκελα στο μονοπάτι, οι κάδοι για τα σκουπίδια δείχνουν ότι ο δήμος δεν έχει ξεχάσει εντελώς τον Μύλο του Σαντά. Από την άλλη, δεν έχει γίνει καμία σοβαρή προσπάθεια για να ενημερωθεί ο κόσμος για την ύπαρξή του. Καθ’ όλη την διάρκεια της διαδρομής δεν είδαμε καμία πινακίδα για τον Μύλο (υπάρχουν πινακίδες για τον Μύλο του Πύργου) και το μονοπάτι δεν είναι στην καλύτερη δυνατή κατάσταση. Φυσικά, οι λίγοι “τολμηροί” που αποφασίζουν να ανακαλύψουν την ομορφιά του Μύλου, ανακαλύπτουν και τα σκουπίδια που ορισμένοι ακόμα πετούν σε ρεματιές και ποτάμια. Αναρωτιέμαι αν όταν ο Μύλος ήταν ακόμα ενεργός και η περιοχή της Κύμης ήταν ακμαία και πλούσια, με τους καπεταναίους, τα αμπέλια, τα σύκα και τα πολλά καράβια, υπήρχαν άνθρωποι που δεν σεβόντουσαν την φύση που τόσο απλόχερα μας δίνει τα πάντα. Αλλά την απάντηση την ξέρω. Η παρακμή του ανθρώπινου είδους δεν είναι αποτέλεσμα, είναι αφετηρία. Και οι “Μύλοι του Σαντά” θα λένε για όσο βαστάνε ιστορίες για τις καλύτερες εκδοχές του εαυτού μας και τα δικά μας ανθρώπινα χαλάσματα.
